کفش ایمنی کار یکی از ضروری‌ترین تجهیزات ایمنی است که افراد حین انجام کار باید از آن استفاده کنند. زیرا استفاده از کفش مناسب می‌تواند میزان آسیبهای احتمالی را تا حد زیادی کاهش دهد. از آنجایی‌که شرایط محیط‌های کاری و صنعتی با یکدیگر متفاوت است؛ کفش‌های ایمنی در انواع مختلف کفش کار پرسنلی، کفش و پوتین ایمنی، کفش ایمنی عایق برق، کفش نسوز و غیره تولید می‌شوند تا بتوانند حداکثر میزان ایمنی در محیط های کاری مختلف را تامین کنند.
اجزای کفش ایمنی کار
- رویه بهترین کفش ایمنی
یکی از مهم‌ترین بخش‌های کفش ایمنی رویه آن بوده که عموماً در این محصولات بسیار ضخیم است و در برابر فشار حاصل از افتادن جسم سنگین بر روی پا مقاومت بسیار خوبی از خود نشان می‌دهد. چرم مصنوعی، چرم خالص و پلاستیک سه مدل از پرطرفدارترین مدل‌های رویه کفش‌های ایمنی هستند. لازم به ذکر است که رویه کفش ایمنی استاندارد ضمن برخورداری از مقاومت بالا از ویژگی‌های دیگری نظیر تنفس‌پذیری، ظاهر مناسب و دوام بالا برای انجام فعالیت‌های طولانی نیز برخوردار است.
- زیره کفش ایمنی
زیره استفاده شده در کفش‌های ایمنی می‌تواند از تی پی یو، رابر، چرم، پلی اورتان، پلی استر، پلی اتر و دودانسیته باشد. زیره کفش ایمنی باید نرم و انعطاف‌پذیر باشد و بتواند وزن کاربر را به خوبی تحمل کند. علاوه بر این، یک زیره باکیفیت بایستی با ایجاد اصطکاک مناسب از لغزش پا جلوگیری کند.
- سرپنجه کفش ایمنی
این بخش از کفش ایمنی به طور معمول با در نظر گرفتن کاربری آن، از پلاستیک، استیل یا فولاد تولید می‌شود و از پا و انگشتان در برابر فشار و ضربات مقاومت خواهد کرد. توجه فرمائید که قسمت سرپنجه در کفش‌های ایمنی بسیار حائز اهمیت می‌باشد؛ در نتیجه باید بتواند در برابر ضربات تحمل بالایی از خود نشان دهد.
ویژگی های کفش ایمنی کار
- گرم نگه داشتن پاها
در برخی مناطق، آب و هوای سرد آسیبهای جدی به پاها وارد می کند. کارکنان در چنین مناطقی همواره در معرض خطر هستند و باید در محیط‌های یخ زده از تجهیزات مناسب نظیر کفش کار استفاده نمایند. خوشبختانه کفش‌های ایمنی که استاندارد هستند می‌توانند از پاها در برابر سرمای خشن به خوبی محافظت کنند.
- مقاوم در برابر سایش و لغزش
از دیگر ویژگی‌های این محصولات می‌توان به مقاومت بالای آنها در برابر لیز خوردن و سایش اشاره کرد. البته بسیاری از مشاغل به منظور پیش‌گیری از لغزش و سایش در محیط کار اقدام به نصب نوارهای ضد لغزش می‌کنند اما با این حال هیچ چیزی نمی‌تواند جایگزین خوبی برای کفش‌های ایمنی باشد. کفش‌های ایمنی با برخورداری از میزان کافی کشش سبب کاهش اصطکاک شده و از افتادن و لیز خوردن در محیط‌های لغزنده جلوگیری خواهد کرد.
- آستر کفش ایمنی
آستر کفش ایمنی با کیفیت بالا بهداشتی بوده و از به وجود آمدن مشکلاتی نظیر میخچه، باکتری و قارچ در پا جلوگیری می‌کند. علاوه بر این، آستر کفش ایمنی باید به گونه‌ای طراحی شده باشد که بتواند از نفوذ مواد مختلف نظیر آب به داخل کفش جلوگیری کند.
- مقاومت و امنیت
همان‌طور که که از نام کفش ایمنی پیداست، این محصول باید بتواند از پاهای کاربر در حین انجام کارهای دشوار به خوبی مراقبت کند. به عنوان مثال اگر کفش ایمنی مناسب برق است، باید در برابر جریان برق مقاومت خوبی از خود نشان دهد و جریان الکتریسیته را از خود عبور ندهد. یکی از ویژگی‌های کفش‌های ایمنی که بر اساس استانداردهای جهانی تعریف شده این است که کفش باید بتواند توانایی جذب ۲۰۰ ژول از انرژی جنبشی را داشته باشد.
- طول عمر بالا
از دیگر ویژگی‌های کفش مناسب کار می‌توان به طول عمر بالای آن اشاره کرد. بالا بودن عمر مفید محصولات مذکور بسته به مواد اولیه‌ای بوده که طراح و سازنده از آن برای تولید استفاده کرده است. عموماً بهترین کفش‌های ایمنی از جنس چرم گاو یا بوفالو که از دوام زیادی برخوردار بوده تولید می‌شوند.
- راحتی و بهداشت کفش
از آن‌جایی که کارگران در مدت زمان طولانی از این کفش‌ها استفاده می‌کنند، محصولات مذکور باید به گونه‌ای طراحی و تولید شده باشند که بتوانند در مدت زمان طولانی راحتی پاها را فراهم کنند. در واقع کفش مناسب کار بر اساس استانداردهای جهانی و در نظر گرفتن فیزیک پا تولید می‌شود؛ در نتیجه می‌تواند از پاشنه و قوس پشتیبانی کند، انعطاف‌پذیری لازم را تأمین کند و همچنین در برابر هرگونه ضربه و فشار استحکام خود را حفظ نماید.
- مقاوم در برابر سوختگی
سوختگی‌های خطرناک در اثر آتش‌سوزی‌های صنعتی می‌تواند در محیط‌های کاری سخت رخ دهد. کفش‌های ایمنی به گونه‌ای تولید شده‌اند که با بهره‌گیری از مواد محکم و با دوام می‌توانند از ایجاد سوختگی‌های تند و زننده ناشی از تکه‌های شیمیایی، فلزی و سایر مواد خطرناک جلوگیری نمایند.
انواع کفش ایمنی
- کفش ایمنی ضد اسید
در برخی از محیط های کاری مواد اسیدی و شیمیایی وجود دارد و برای اینکه پاها در مقابل اسیدها و مواد شیمیایی در امان باشند از کفش های ضد اسید استفاده می شود. جنس این کفش ها از موادی است که در برابر اسید مقاومت بالایی دارند و همچنین باید کفه های آنها به گونه ای باشد که کفش دچار لغزش نیز نشود. کفش ایمنی ضد اسید تمام استاندارد های مربوطه را باید داشته باشد و جنس زیره آن نیز PVC است. نکته مهم این است که این کفش ها باید در محیط های قلیایی، اسیدی، بنزینی و غیره دارای مقاومت بالایی باشند.
- کفش ایمنی ضد آب
در برخی مشاغل مانند تاسیسات، حفر چاه های آب و لوله کشی فاضلاب که در آنها آب زیاد است باید از کفش های ایمنی ضد آب استفاده شود. جنس این کفش ها نیز از موادی است که اجازه نفوذ آب به داخل کفش و آسیب رساندن به پا را نمی دهد. عایق بودن این مدل از کفش ها از نکات مهمی است که باید در نظر داشت.
- کفش ایمنی ضد لغزش
استفاده از کفش ایمنی ضد لغزش باعث می شود تا هنگام کار، پاها در مکان هایی که سنگ ریزه و مواد لیز، مانند روغن وجود دارد دچار لغزش و سُرخوردگی نشوند.
- کفش ایمنی ضد حریق
در مشاغلی مانند آتش نشانی که کار اطفاء حریق را انجام می دهد و شغل هایی مشابه که در آنها احتمال حریق و آتش سوزی وجود دارد از این کفش ها استفاده می شود تا در مقابل آتش و حریق مقاوم باشد و در ساخت آنها نیز از چرم استفاده می شود. این کفش ها از پا در مقابل سوختگی نیز محافظت می کنند.
- کفش ایمنی ضد برق
برق یکی از مواردی است که خطرات بسیاری برای انسان دارد و می تواند صدمات جبران ناپذیری را به بدن وارد کند پس به همین خاطر است که هنگام کارهای برقی باید از پوشش مناسب استفاده کرد. کفش های ایمنی نیز از جمله این موارد هستند چرا که ممکن است هنگام کار ،سیم روی پا افتاده و یا پا روی سیم های برق قرار گیرد و یا در محیط هایی مانند ساخت ریل قطار شهری باشیم که جریان قوی برق در جریان است به همین خاطر استفاده از یک کفش ایمنی که عایق برق است از جمله الزامات مهم است و جنس این کفش ها نیز از چرم مقاوم است. کفش های ایمنی برق در مدل های مختلفی وجود دارند که هر کدام را در ادامه معرفی می کنیم.
- هدایت کننده: در این مدل از کفش های ایمنی، جریان های برق و الکتریسیته انباشته شده در کفش به زمین هدایت می شوند. در واقع این کفش ها میزان برق ایستایی که در کفش انباشته شده است را کاهش می دهند.
- غیر قابل هدایت: استاندارد این کفش ها به گونه ای طراحی شده است که در آنها یک منبع حفاظت ثانویه قرار دارد تا در هنگام برخورد با مدار های الکتریکی و جریان برق ،شدت شوک آن را کاهش دهد.
- ضد استاتیک: این مدل از کفش ها در محیط های حساس به الکتریسیته ساکن مورد استفاده قرار می گیرند و کارشان این است که انباشت الکتریسیته را از بدن خارج کنند.
- کفش ایمنی جوشکاری
در حرفه و شغل جوشکاری که مواد مذاب و پاشش شعله های ذوب وجود دارد نیاز است که از کفش هایی استفاده کنیم که در برابر این خطرات و آسیب ها پا را مراقبت کنند و با توجه به اینکه شغل جوشکاری نیز بسیار پر کاربرد است نیاز است که کاربران قبل از شروع کار، نکات ایمنی از قبیل پوشیدن کفش ایمنی مناسب را رعایت کنند.
- کفش ایمنی حفاری
این کفش ها دارای رویه چرم و یا پلاستیکی و در مدل ساق بلند می باشند و در کارهایی نظیر حفر چاه های نفتی و گازی، محیط های عمرانی و حفر معدن مورد استفاده قرار می گیرند. در مشاغل نام برده هر لحظه احتمال افتادن اجسام سنگین روی پا و همچنین نفوذ مواد نفتی به داخل کفش، وجود دارد و استفاده از کفش ایمنی حفاری یک گزینه مناسب برای مراقبت از پا است.
- کفش ایمنی ساق بلند
کفش های ایمنی در دو اندازه ساق بلند و ساق کوتاه ساخته می شوند. از کفش های ایمنی ساق بلند در مکان هایی که ممکن است به ساق های پا هنگام کار آسیب برسد و یا مکان هایی که مایعات شیمیایی و اسیدی در آن قرار دارد استفاده می شوند. در ساخت کفش های ایمنی باید به جنس کفش دقت کرد تا از مقاومت بالایی در مقابل خطرات نفوذ مایعات و پارگی احتمالی برخوردار باشد.
- کفش ایمنی مهندسی
کفش ایمنی مهندسی که مخصوص کار در ساختمان ها و معماری ها می باشند، طوری طراحی شده اند که در مقابل افتادن اشیای سنگین و همچنین لغزندگی و ضربه پذیری و غیره مقاوم می باشند. این نوع کفش ایمنی در کارخانجات مصالح ساختمانی، پروژه های عمرانی و راه سازی، سنگ بری و آتش نشانی ها به کار برده می شود.
- کفش ایمنی کار
شکل ساده ای از انواع کفش های ایمنی است که از آن می توان در کارهای مختلفی استفاده کرد و هدف از استفاده این کفش نیز محافظت از پاها در مقابل برخی موارد مانند افتادن سنگ و غیره می باشد. از این کفش ها در کارهای معمولی مانند تعمیرات و بازسازی خانه و موارد شبیه به آن نیز استفاده می شود.
راهنمای خرید و انتخاب کفش ایمنی مناسب
امروزه بازار کفش های ایمنی بسیار گسترده است و انتخاب بهترین کفش های ایمنی کار سختی است. برخی از این کفش ها دارای قطعات فلزی هستند و در برابر ضربه اثر محافظتی دارند. برخی از آنها مقاوم در برابر حرارت هستند و برای آتش نشانی و کار در میدان نفتی مناسب هستند.
افرادی که در زمینه های مختلف فعالیت می کنند ، اکنون ترجیح می دهند کفش های ایمنی کامپوزیتی بخرند ، زیرا آنها بیشتر از کفش های فولاد شناخته شده و سبک هستند. کفش های کامپوزیتی مناسب برای کار در محیط های الکتریکی خطرناک هستند و از مواد کامپوزیت شامل الیاف پلاستیک و کربن ساخته شده اند.
نوع دیگر کفش های ایمنی ، کفش های ایمنی طبی هستند که از مواد نرم و سبک ساخته شده اند. این کفش های ایمنی شبیه کفش های کامپوزیت هستند و طوری طراحی شده اند که کمترین فشار را به کمر فرد وارد می کنند. این کفش ها معمولاً در برابر برق مقاوم هستند و بهترین انتخاب برای کارگران بخش برق هستند.
سخن پایانی:
کفش های ایمنی یکی از مهم‌ترین نوع کفش کاری بشمار می روند که برای محافظت در برابر خطرات مختلفی که در محیط‌های کاری وجود دارد، طراحی شده‌اند. این کفش‌ها دارای مقاومت به ضربه، فشار، برش و سوراخ شدن هستند و از پا در برابر خطرات احتمالی محافظت می کند. انواع کفش ایمنی به لحاظ ظاهر شبیه باقی کفش ها هستند اما در ساخت و تولید آنها موارد مختلفی از جمله مقاومت بالا، جنس رویه، جنس زیره و غیره، رعایت می شود و با توجه به نوع کار و خطرات محیط کار، انتخاب مناسب‌ترین نوع کفش ایمنی کار حائز اهمیت است.
منبع: