معرفی کفش ایمنی عایق برق

در هنگام کار با لوازم برقی و خطرناک، لباس و البته به‌طور ویژه کفش ایمنی از مهم‌ترین پارامترهایی به شمار می‌روند که باید مورد توجه قرار گیرند. امروزه اهمیت کفش ایمنی به حدی افزایش یافته که تمامی مدیران موظف هستند که برای کارگران و کارکنان خود در مشاغلی که احتمال وقوع حوادث و خطرات مختلف وجود دارد، از کفش ایمنی استفاده کنند و خطر احتمالی در محل کار را به حداقل برسانند. باتوجه به نوع شغلی که دارید یا محیط خاصی که در آن به فعالیت می‌پردازید، می‌بایست  از کفش ایمنی مطابق با استاندارهای آن کار استفاده نمایید.

کفش ایمنی برق یکی از انواع کفش‌های کار است که از هیچ قسمت فلزی در آن استفاده نشده و به طور کامل از عایق ساخته شده است؛ در نتیجه می‌تواند برای انجام کار‌های مختلفی که خطر برق گرفتگی در آن‌ها وجود دارد، مورداستفاده قرار بگیرد.

ویژگی های کفش ایمنی عایق برق

• ساخته شده از پارچه‌های عایق مانند چرم و نبوک
• نداشتن بند یا چسب
• دارای روکش یکپارچه و جوراب مانند
• دارای حالت پوتین مانند با ساق بلند یا متوسط
• پوشش کامل استخوان مچ پا و ساق
• دارای کفی پلاستیکی مرغوب و مقاوم در برابر پاره شدن
• دارای آج برای رفت و آمد آسان از میان کابل‌های برق
• مقاوم در برابر حرارت و سقوط اجسام سنگین

معرفی استانداردهای کفش عایق برق

• استاندارد کفش ایمنی عایق برق با رتبه EH

رتبه EH (Electrical Hazard) مهمترین استاندارد کفش ایمنی عایق برق بوده و در واقع نشان دهنده میزان کارآمد بودن کفش ایمنی در شرایط کاری مختلف است. برای تعیین این استاندارد، کفش‌های ایمنی در شرایط مختلفی مورد بررسی قرار می‌گیرند که عبارتند از:

• عبور جریان برق در محیط مرطوب
• عبور جریان برق در محیط‌های خشک
• اطمینان از عایق بودن الکتریسیته با عبور دادن جریان ۱۸ هزار ولتی از کفش

با توجه به این موارد می‌توان گفت که کفش ایمنی عایق برق که استاندارد EH را دریافت کرده باشد، به عنوان کفش ایمنی برق فشار قوی قابل استفاده است. این مدل کفش‌ها در برابر حرارت ایجادشده در اثر ولتاژ‌های بالا آسیبی نمی‌بینند و در محیط‌های مرطوب یا خشک، یک عایق الکتریکی بسیار عالی خواهند بود.

• استاندارد کفش ایمنی عایق برق ESD

استاندارد ESD یک استاندارد کفش ایمنی عایق برق است که به عنوان آنتی استاتیک شناخته شده و نشان می‌دهد که کفش‌های ایمنی در برابر الکتریسیته ساکن تا چه حد مقاومت دارند. این استاندارد کفش‌ها را بر اساس میزان مقاومت الکتریکی، در دسته‌های ۰.۱ تا ۱۰۰۰ مگااهمی‌ قرار می‌دهد. کفش‌هایی که استاندارد ESD را دارند و در دسته بندی با مقاومت زیادی قرار می‌گیرند، از تجمع الکتریسته ساکن بر روی بدن هم جلوگیری کرده و مانع از انفجار خواهند شد.

• استاندارد ASTM F2413

استاندارد کفش ایمنی عایق برق ASTM F2413 یکی از زیرمجموعه‌های استاندارد EH است که تصدیق می‌کند همه قسمت‌های کفش ایمنی مهندسی به طور کامل از مواد عایق ساخته شده اند. نحوه تست کفش ایمنی برق در این استاندارد به این صورت است که زیر، پاشنه، رویه و کفی کفش‌ها برای مدت یک دقیقه تحت ولتاژ و جریان مشخصی قرار می‌گیرند و میزان نشتی یا خرابی آن‌ها بررسی خواهد شد.

از انواع دیگر استاندارد کفش ایمنی برق که می‌توانند در انتخاب بهترین کفش ایمنی برق به شما کمک کنند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استاندارد حفاظت MT
• استاندارد حفاظت رسانا MD
• استاندارد حفاظت اتلاف استاتیک SD
• بررسی مقاومت کفش در برابر سوراخ شدن در اثر جریان الکتریسیه PR
• استاندارد بررسی دی الکتریک ASTM F1117

معرفی کلاس های کفش عایق برق

کفش های عایق برق در ولتاژ تست جریان نشتی برای درجه بندی کلاس خود به مدت سه دقیقه آزمایش می شوند که در طی آن جریان نشتی نباید از حداکثر مقدار مجاز برای درجه بندی کلاس تجاوز کند. از آنجایی که کفش های ایمنی عایق بندی شده نیز به عنوان کفش های ایمنی طبقه بندی می شوند، استانداردهای لازم EN ISO 20345:2011 را نیز برآورده می کنند. این استانداردها شامل مواردی مانند مقاومت در برابر لغزش، محافظت از انگشتان پا، مقاومت در برابر مواد شیمیایی و غیره خواهد بود.

1. کلاس 00:

• حداکثر ولتاژ کاری 500 ولت
• مقاومت در برابر ولتاژ تست 5 کیلو ولت
• ولتاژ تست جریان نشتی 2.5 کیلو ولت
• حداکثر جریان نشتی 3 میلی آمپر

2. کلاس 0:

• حداکثر ولتاژ کاری 1 کیلو ولت
• مقاومت در برابر ولتاژ تست 10 کیلو ولت
• ولتاژ تست جریان نشتی 5 کیلو ولت
• حداکثر جریان نشتی 5 میلی آمپر (8 میلی آمپر)

3. کلاس 1:

• حداکثر ولتاژ کاری 7.5 کیلو ولت
• مقاومت در برابر ولتاژ تست 20 کیلو ولت
• ولتاژ تست جریان نشتی 10 کیلو ولت
• حداکثر جریان نشتی 10 میلی آمپر (16 میلی آمپر)

4. کلاس 2:

• حداکثر ولتاژ کاری 17.5 کیلو ولت
• مقاومت در برابر ولتاژ تست 30 کیلو ولت
• ولتاژ تست جریان نشتی 20 کیلو ولت
• حداکثر جریان نشتی 18 میلی آمپر

5. کلاس 3:

• حداکثر ولتاژ کاری 26.5 کیلو ولت
• مقاومت در برابر ولتاژ تست 40 کیلو ولت
• ولتاژ تست جریان نشتی 30 کیلو ولت
• حداکثر جریان نشتی 20 میلی آمپر

6. کلاس 4:

• حداکثر ولتاژ کاری 36 کیلو ولت
• مقاومت در برابر ولتاژ تست 50 کیلو ولت
• ولتاژ تست جریان نشتی 40 کیلو ولت
• حداکثر جریان نشتی 24 میلی آمپر

طبقه بندی کفش های ایمنی عایق برق

• کفش ایمنی غیر قابل هدایت: این نوع کفش در دسته کفش های غیر رسمی و اغلب با رتبه “EH” طبقه بندی می شوند. این استاندارد ایمنی طراحی شده است تا یک منبع ثانویه حفاظت را در صورت مواجه شدن با مدارهای الکتریکی زنده برای کاهش پتانسیل شوک الکتریکی فراهم کند. کفش ایمنی دارای استاندارد EH می توانند از زره فولادی یا کامپوزیتی استفاده کنند. تصور غلط رایج این است که فلز در یک کفش ایمنی محیط های برقی نامناسب است، واقعیت این است که فلز در هنگام تماس با فلز دیگر هدایت می شود. به دلیل وجود مواد غیر رسانا (اغلب چرم، لاستیک، عایق و غیره)، فلز در این کفش ها محفوظ می باشد و به همین علت می توان در محیط هایی که در آن مدارهای زنده وجود داشته باشند، پوشیده شوند. همچنین مهم است که یک کفش ایمنی را با یک کفپوش لاستیکی انتخاب کنید که در طول یک حادثه از تکمیل مدار جلوگیری کند. پرده های لاستیکی نیز دارای پوششی مقاوم در برابر لغزش، آب و سایش هستند و به حفاظت از کارگر  در مقابل سقوط اجسام در محل کار کمک می کند.

• کفش ایمنی ضد استاتیک: کفش ایمنی با این طبقه بندی برای کارگران در محیط های حساس به الکتریسیته ساکن طراحی شده اند. کفش ضد استاتیک کمک می کند تا انباشت الکتریسیته ساکن از بدن را از بین ببرد و در عین حال سطح مقاومت معقولی از خطرات الکتریکی را از مدارهای زنده فراهم می کند. این چکمه ها یا کفشها معمولا با برچسب های ESD یا SD مشخص می شوند.

• کفش ایمنی هدایت کننده: به حفاظت از پوشاننده در محیطی که انباشت الکتریسیته ساکن در بدن می تواند خطرساز باشد، کمک می کند. این کارگران اغلب مواد انفجاری یا فرار را اداره می کنند. کفش ایمنی هدایت شده با مواد شبیه به سیمان ساخته شده است که هیچ مقاومت الکتریکی ندارند. هنگامی که اقدام به خرید کفش ایمنی می کنید، ممکن است با اصطلاح “استاتیک-کاذب” برخورد کنید. استاتیک-کاذب فقط این کار را انجام می دهد که میزان برق ایستایی را که در اثر راه رفتن، حرکت و غیره انباشته شده است کاهش می دهد. چکمه های الکتریکی استاتیک تشکیل مدار جریان را از بدن به زمین جدا می کند و برای کاهش احتمال اشتعال ناشی از جرقه الکتریکی استاتیک کاربرد دارد. به یاد داشته باشید که این چکمه ها هیچگونه حفاظتی از تجهیزات الکتریکی ارائه نمی دهد.

معرفی علائم اختصار در کفش ایمنی عایق برق

• قبل از استفاده و کاربرد کفش عایق برق: اقدامات احتیاطی و بازرسی قبل از استفاده به شدت توصیه می شود. قبل از استفاده، کاربر باید همیشه به دقت بررسی کند که کفش‌ها هیچ نشانه‌ای از پوسیدگی، مانند ترک‌های عمیق قابل مشاهده در قسمت بالایی، دوخت‌های معیوب یا شکافته، وجود ترک‌ها یا سوراخ‌هایی روی زیره نداشته باشد. در صورت مشاهده پوسیدگی قابل مشاهده، کثیف یا مرطوب بودن، کاربران هرگز نباید از کفش استفاده کنند.

• بازرسی دوره ای: بازرسی دوره ای شامل بررسی بصری کفش برای هر گونه خرابی یا نقص توسط کاربر است.

• آزمایش کردن: کفش ها باید هر 12 ماه پس از اولین استفاده، تست الکتریکی شوند. این کار را می‌توان توسط یک آزمایشگاه تست الکتریکی انجام داد که گواهی آزمایش را صادر می‌کند یا ممکن است تعویض کفش هر 12 ماه سودمند و یا مقرون به صرفه باشد.

• دوره منسوخ شدن: به طور معمول، تاریخ منسوخ شدن نهایی کفش های عایق بندی شده 3 سال از تاریخ علامت گذاری نشان داده شده بر روی کفش است.

نکات مهم در انتخاب بهترین کفش عایق برق

• مقاومت در برابر الکتریسیته ساکن: در زمان بررسی مشخصات کفش ایمنی برق باید دقت کنید که این کفش‌ها در برابر الکتریسیته ساکن مقاوم باشند؛ به عبارت بهتر در اثر راه رفتن یا سایش با سطوح، نباید انرژی الکتریکی در آن‌ها ایجاد شود. زیرا این موضوع می‌تواند باعث ایجاد جرقه و انفجار در زمان کار با برق فشار قوی شود.

• نوع خطر و شرایط کاری: با توجه به سطح حفاظتی که هر کفش ایمنی ایجاد می‌کند، پیشنهاد‌هایی برای محیط‌های کاری توسط شرکت سازنده ارائه شده است. بر این اساس کفش‌های ایمنی عایق برق را در درجه بندی‌های C و I قرار می‌دهند که به ترتیب مربوط به خطرات الکتریکی در محیط‌های خشک و مرطوب هستند. در صورتی که در محیط‌های بیرونی کار کرده و پای خود را در گل و لای یا علف‌های بلند قرار می‌دهید، بهترین کفش ایمنی برق برای شما کفشی است که استاندارد‌های ASTM F1116 و F1117 را برآورده کند.

• نداشتن چسب یا بند: یکی از مشخصات کفش ایمنی برق این است که هیچ بند یا چسبی بر روی آن وجود نداشته باشد؛ زیرا قرار گرفتن بند یا چسب بر روی کفش، مستلزم سوراخ شدن سطح آن است که می‌تواند پای شما را در معرض جریان الکتریسیته قرار دهد. بنابراین بهترین کفش ایمنی برق کفشی است که رویه یکپارچه ای داشته باشد.

• میزان ولتاژ و جریان قابل تحمل: از دیگر نکات مهمی‌ که باید در زمان انتخاب کفش ایمنی عایق برق در نظر داشته باشید، جریان و ولتاژ قابل تحمل توسط این کفش‌ها است. برای مثال کفش ایمنی برق فشار قوی باید ولتاژ‌های بسیار بالا، حتی تا چندین هزار ولت را تحمل کند و سوراخ یا پاره نشود. بنابراین حتما ولتاژ و جریان را بر اساس شرایط کاری خود در نظر بگیرید.

• مقاومت بالا در برابر حرارت: زمانی که با کابل‌های برق کار می‌کنید، حرارتی را از خود ساطع می‌کنند که با افزایش ولتاژ بیشتر می‌شود. بنابراین بهترین کفش ایمنی برق کفشی است که در برابر حرارت بسیار مقاوم بوده و سوراخ یا پاره نشود. همچنین رویه این کفش‌ها نباید به راحتی خشک شده و خاصیت انعطاف پذیری خود را از دست بدهند؛ زیرا این موضوع باعث پاره شدن کفش خواهد شد. در چنین مواردی برای محافظت از دستان، استفاده از دستکش جوشکاری ساق بلند توصیه می‌شود.

• اندازه ساق کفش ایمنی عایق برق: از دیگر نکات مهمی‌ که باید در زمان انتخاب بهترین کفش ایمنی برق در نظر داشته باشید، اندازه ساق کفش است. توصیه می‌شود که حتما به سراغ پوتین‌های نیم ساق یا ساق بلند بروید که به طور کامل استخوان مچ و ساق پای شما را پوشش دهند. به این ترتیب خطر انتقال جریان الکتریسیته به طور کامل از بین خواهد رفت.

• سایز کفش ایمنی عایق برق: یکی از گزینه‌های مهم در دستورالعمل نحوه تست کفش ایمنی برق، مربوط به تست کردن سایز آن است. در زمان خرید این مدل کفش‌های کار باید دقت داشته باشید که کفش در پای شما لق نزند و در عین حال به قدری تنگ نباشد که نتوانید به راحتی با آن راه بروید.

• مقاوم بودن در برابر لغزش: خیلی از افراد کفش ایمنی عایق برق را برای بالا رفتن از دکل‌های برق مورداستفاده قرار می‌دهند؛ به همین دلیل بهترین کفش ایمنی برق کفشی است که از سر خوردن شما حتی در محیط‌های روغنی و لغزنده هم جلوگیری کند. این موضوع در زمان راه رفتن در کارگاه‌هایی که با برق فشار قوی یا کابل‌های الکتریسته سر و کار دارند، بسیار اهمیت خواهد داشت؛ زیرا زمین خوردن در این کارگاه‌ها می‌تواند بسیار خطرناک باشد و حتی ایجاد آتش سوزی کند.

سخن پایانی:

استفاده از کفش های ایمنی در تمامی مشاغل پرخطر مانند برقکاری به جهت حفاظت از برق گرفتگی، امری ضروری است. کفش عایق برق علاوه بر ویژگی هایی مانند سطح ایمنی بالا، راحتی و بهداشت، طول عمر و غیره باید دارای ویژگی های دیگری نیز باشد تا بتواند از آسیب دیدگی پای شما در برابر خطرات احتمالی مانند برق گرفتگی، سوختگی، له شدگی، سوراخ شدگی، بریدگی و غیره جلوگیری کند. بهترین کفش ایمنی عایق برق کفشی است که با توجه به شرایط کاری شما بتواند به طور کامل از عبور جریان برق جلوگیری کرده و مانع از ایجاد الکتریسیته ساکن شود. دقت داشته باشید که در زمان بررسی مشخصات کفش ایمنی برق باید از استاندارد بودن آن مطمئن شوید.

منابع:

کفش عایق برق چیست و چه کاربردی دارد؟

https://abzariha.com/blog/%D9%85%D8%B4%D8%AE%D8%B5%D8%A7%D8%AA-%DA%A9%D9%81%D8%B4-%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D9%82/