استفاده از انواع تجهیزات ایمنی برای محیط های کاری با خطرات احتمالی جانی، یکی از ضروریات انکارناپذیر به شمار می آید. کمربند ایمنی کار در ارتفاع نوعی ابزار محافظتی است که از سقوط کارکنان از ارتفاع جلوگیری می‌کند. برای مثال کارگران ساختمانی هنگامی که در ارتفاع زیاد مشغول به کار هستند، حتما باید از این کمربندها استفاده کنند. این کمربند توسط کارگران پوشیده و با طنابی با کیفیت به داربست و یا سازه ای مستحکم متصل می شود تا در هنگام حادثه از جان افراد محافظت کند. کمربند های ایمنی احتمال سقوط از ارتفاع کارکنان را تا حد زیادی کاهش می دهند. استاندارد کمربند ایمنی کار در ارتفاع بیان گر میزان مقاومت و حفاظت این کمربند ها خواهد بود.
جنس کمربند ایمنی کار در ارتفاع
در تولید این کمربندها غالبا از مواد مختلفی استفاده شده است. اما به دلیل قابلیت های آن غالبا کمربندهای کار در ارتفاع از جنس پلی استر، نایلون و کامپوزیت با مقاومت بالا در برابر خوردگی و سایش تولید می شوند. در نظر داشته باشید که مقاومت کمربندهای ایمنی کار در ارتفاع در برابر حرارت و اشعه ماورابنفش ضعیف هستند از همین رو اگر می خواهید نوع مقاوم آن را تهیه کنید، باید از جنس های کامپوزیت استفاده کنید.
اجزای کمربند ایمنی کار در ارتفاع
اجزای کمربند ایمنی کار در ارتفاع نیز که اکثر آن از دوخت و دوز پارچه یا تسمه های نرم تشکیل می شود. در کنار این محصولات با توجه به نوع کاربری هر کدام تعدادی قلاب در نظر گفته می شود. همه این موارد که اجزای کمربند را تشکیل خواهند داد با توجه به نوع محصول می تواند متفاوت باشد. این تعداد و همچنین محل قرار گیری هر قطعه می تواند در زمان فعالیت به اپراتور کمک نماید. این که در چه موقعیتی بتوان از کدام قسمت کمربند استفاده نمود می تواند بسیار تاثیر گذار در حفظ ایمنی شخص باشد.
در برخی از کمربند ها مکانی برای قرار گیری ابزارآلات یا کیف ابزار تعبیه گردیده که این نیز می تواند در اجزای تشکیل دهنده تاثیر گذار باشد.
انواع کمربند ایمنی کار در ارتفاع
اگر بخواهیم به طور کلی به بررسی کمربند های ایمنی بپردازیم باید بگوییم که کمربند های ایمنی کار در ارتفاع به دو دسته مهم تقسیم می شوند. این دسته بندی شامل کمربند ایمنی معمولی و کمربند ایمنی تمام بدن است.
- کمربند ایمنی کار در ارتفاع معمولی: کمربند ایمنی کار در ارتفاع معمولی مانند دیگر کمربند ها به دور کمر افراد بسته می شود. این کمربند از سقوط کامل افراد جلوگیری خواهد کرد تا این افراد راهی برای استقرار دوباره خود پیدا کنند. به کمربند های ایمنی کار در ارتفاع، کمربند سیم بانی نیز می گویند. یکی از عیوب کمربند سیم بانی آن است که فشار ناشی از سقوط را به کمر فرد سقوط کننده وارد می کند. به همین دلیل از این کمربند معمولا تکنسین های برق یا افرادی که در ارتفاع کم مشغول به کار هستند استفاده خواهند کرد.
- کمربند ایمنی کار در ارتفاع تمام بدن: یکی دیگر از انواع کمربند ایمنی کار در ارتفاع، کمربند تمام بدن است. همانطور که از نام این نوع کمربند پیدا خواهد بود، این کمربند به قسمت های مختلفی از بدن متصل می شود. این اتصال باعث شده تا فشار ناشی از سقوط به تمام بدن وارد شود. از این رو افرادی که دچار حادثه در محیط کار شده اند اما از کمربند تمام بدن استفاده کرده اند آسیب کمتری نسبت به افرادی که از کمربند معمولی استفاده کرده اند به آنها وارد خواهد شد. کمربند ایمنی کار در ارتفاع تمام بدن به کمربند هارنس نیز معروف است. کمربند هارنس از شانه ها تا ران پاهای افراد را در بر خواهد گرفت همچنین طناب این کمربند روی سینه و کمر کشیده خواهد شد.
معرفی انواع کمربندهای هارنس
هارنس را می‌توان بر اساس ساختار به ۳ دسته مجزا تقسیم کرد:
دسته اول دارای طراحی ساده هستند و فقط از تسمه‌های برزنتی تشکیل شده اند که قسمت بالا تنه تا ران را به خوبی پوشش داده و از افتادن فرد جلوگیری می کند. پوشیدن آن مانند کوله پشتی است و براحتی پوشیده می شود. برای اتصال طناب و قلاب هارنس فضایی بین دو کتف انتخاب شده که بتواند فشار را به خوبی تحمل کند.
دسته دوم هارنس کوهنوردی بوده که به صورت کاملا حرفه‌ای طراحی و ساخته می شود تا کوهنورد بتواند در هر فضایی به راه خود ادامه دهد. این مدل کاملا استاندارد بوده و بر اساس تکنولوژی روز دنیا ساخته می شود. در این مدل تسمه‌ها علاوه بر کتف و ران به کمک یک بالشتک پشت کمر را هم به خوبی پوشش می دهند تا به جایی برخورد نکند. در واقع این بالشتک مانند صندلی است که نشستن در مواقع حساس را برای آنها آسان‌تر می کند.
مدل سوم به هارنس پارتشوتی معروف است که جز خاص‌ترین مدل‌ها می باشد که سطح کاربری گسترده‌ای هم دارد. این نمونه تمام بدن کاربر را پوشش می‌دهد و دارای چتر نجات است که جایگزین قلاب شده تا سطح ایمنی را بیشتر کند. چتربازان به وفور از این مدل استفاده می کنند.
انواع کمربند ایمنی کار در ارتفاع با توجه به شرایط کاری
۱. کمربند ایمنی سیمبانی؛ مخصوص تکنسین‌های اداره برق
این نوع کمربند، ساختار ساده‌ای دارد؛ دور کمر شخص قرار می‌گیرد و به نقطه‌ای ایمن وصل می‌شود تا از سقوط فرد جلوگیری کند. تکنسین‌ها و کارگران اداره برق معمولاً از کمربند سیمبانی برای کار کردن در ارتفاع استفاده می‌کنند.
۲. فول بادی هارنس (کمربند ایمنی تمام بدن)؛ بهترین گزینه برای عملیات صنعتی
این نوع از کمربند ایمنی کار در ارتفاع، سینه، ران‌ها، شانه‌ها، کمر و میانه بدن را پوشش می‌دهد و به‌همین‌دلیل برای توزیع یکسان نیرویی که در هنگام سقوط به بدن وارد می‌شود، عالی است. استاندارد OSHA (سازمان ایمنی و بهداشت شغلی) پیشنهاد می‌دهد که در ارتفاع بیش از ۳ متر از فول بادی هارنس استفاده شود. این کمربند، روکش مرغوب و مقاومی دارد؛ بندهای آن به تناسب بدن شخص قابل تنظیم است و با لنیارد و قلاب محک خود، از آسیب‌های احتمالی و سقوط جلوگیری می‌کند.
۳. کمربند ایمنی شوک‌دار؛ نسخه کامل‌شده از فول بادی هارنس
این نوع از کمربند ایمنی کار در ارتفاع هم تمام بدن است ولی در لنیارد آن قسمتی هست که شدت ضربه‌ای را که در هنگام سقوط به بدن وارد می‌شود، کاهش می‌دهد. البته در کنار این نوع کمربند باید از کلاه ایمنی محکم نیز استفاده شود تا از آسیب دیدن سر در هنگام سقوط جلوگیری شود.
۴. کمربند پاراشوت؛ مناسب عملیات نجات
کمربند پاراشوت هم نوعی هارنس است که در فرآیندهای نجات در هنگام کار در ارتفاع مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از این کمربند در مواقعی مناسب است که سه پایه نجات هم وجود داشته باشد.
۵. کمربند قلاب بزرگ؛ قابل استفاده در قلاب‌های بزرگ و مدرن
این نوع از هارنس تمام‌بدن، قلاب بزرگی دارد که به لنیارد آن متصل شده است. کمربند ایمنی قلاب بزرگ برای مواقعی مناسب است که قلاب‌های کوچک برای اتصال کاربر به یک نقطه امن، مناسب نیست.
۶. کمربند ایمنی کار در ارتفاع دو قلاب؛ مخصوص جابجایی کاربر در ارتفاع
کمربند ایمنی دوقلاب، دو لنیارد و دو قلاب دارد. وقتی کاربر از این کمربند استفاده می‌کند، دو نقطه اتصال در اختیار دارد که یکی از نقاط، ثابت و دیگری، مناسب جابجایی است.
استاندارد کمربند ایمنی کار در ارتفاع
مهم ترین استاندارد کمربند ایمنی کار در ارتفاع با کیفیت، میزان مقاومت و حفاظت مناسب از افراد است. با این حال در ادامه به معرفی و بررسی برخی از استانداردهای مهم کمربند های ایمنی کار در ارتفاع خواهیم پرداخت.
- استاندارد EN361
این استاندارد به آن معنی است که کمربند ایمنی کار در ارتفاع تمام بدن باید دارای دو درینگ جلوی سینه و پشت سینه باشد. همچنین جنس این نوع درینگ از فولاد یا آلومینیوم خواهد بود. نکته حائز اهمیت درباره این استاندارد آن است که از جوش دادن قطعات فلزی در کمربند ایمنی هارنس جلوگیری می کند.
- استاندارد EN358
این نوع استاندارد برای راحتی کارکنان استفاده می شود. در نظر گرفتن این استاندارد در کمربند ایمنی کار در ارتفاع سبب استفاده از دو درینگ در پهلوی چپ و راست این کمربند ها خواهد شد. با استفاده این دو درینگ موقعیت ایستادن افراد بهتر می شود.
همچنین افراد هنگام خرید کمربند های ایمنی کار در ارتفاع باید توجه کنند که کمربند ایمنی سایز متناسبی با بدن افراد داشته باشد. همچنین نکته حائز اهمیت دیگر که باید به آن توجه داشت سالم بودن بدنه این ابزارها است. بدنه کمربند ایمنی کار در ارتفاع نباید دچار پارگی یا شکستگی شده باشد.
نکات مهم در حین استفاده از کمربند ایمنی کار در ارتفاع
- قبل از استفاده از کمربند
قبل از استفاده از کمربند ایمنی کار در ارتفاع، بخش‌های مختلف آن مثل سگک، کارابین، تسمه‌ها، لنیارد، قلاب و غیره اطمینان حاصل کنید؛ چون ممکن است شخص دیگری از این کمربند استفاده کرده و در حین استفاده، کمربند آسیب دیده باشد. همچنین از آلوده نبودن کمربند به رنگ، روغن و گریس مطمئن شوید؛ چون چنین موادی روی استحکام و مقاومت کمربند تأثیرگذار است. درصورت آلوده بودن کمربند، می‌توانید براساس دستورالعمل‌های شرکت سازنده، آن را بشویید. اگر با کمربند ایمنی خراب روبرو شدید، به هیچ عنوان از آن استفاده نکنید؛ چون این کار، جان افراد را به خطر می‌اندازد. از طرفی تعمیر کمربند باید تنها از سوی شرکت سازنده انجام شود. در غیر این صورت ممکن است در شرایط اضطراری، کارایی لازم را نداشته باشد. هارنس‌ها، تاریخ مصرف مشخصی دارند که در کاتالوگ آنها درج شده است. به این تاریخ توجه کنید و درصورت منقضی شدن کمربند، به هیچ عنوان از آن استفاده نکنید.
- حین کار کردن در ارتفاع
حداقل ارتفاع برای استفاده از کمربند ایمنی، ۲ متر است. در هنگام کار در ارتفاع، کمربند ایمنی را به طور کامل و بدون تا‌ب‌خوردگی روی بدن ببندید و قلاب آن را به محلی مناسب و مطمئن، متصل کنید. درصورت کار کردن با تجهیزات برق‌دار و وجود خطر برق‌گرفتگی، حتماً استاندارد دستکش عایق برق را رعایت کنید. سعی کنید فقط از هارنس تمام بدن استفاده کنید تا در صورت سقوط، نیرو به تمام بدن وارد و از قطع نخاع و سایر حوادث جلوگیری شود. در صورتی که فرد براساس مطالعات پزشکی و روان‌شناختی، صلاحیت کار در ارتفاع را ندارد، از ورود او به چنین فعالیت‌هایی جلوگیری کنید. به هیچ عنوان اشیا سنگین را به صورت دستی در ارتفاع جابجا نکنید، چون حداکثر وزن توصیه شده برای کاربر در حین استفاده از هارنس، ۱۴۰ کیلوگرم است.
سخن پایانی:
کمربند ایمنی یکی از مهم ترین ابزارهای محافظتی است. انتخاب بهترین کمربند ایمنی ارتفاع کار دشواری خواهد بود. با این حال می توان گفت انتخاب انواع کمربند ایمنی کار در ارتفاع تمام بدن یکی از هوشمندانه ترین انتخاب هر فردی است. چرا که این نوع کمربند فشار ناشی از سقوط را به تمام بدن وارد می کند و از آسیب دیدن ارگان های مهم بدن جلوگیری خواهد کرد. همچنین استاندارد کمربند ایمنی کار در ارتفاع تمام بدن، سبب استحکام این ابزار و آسودگی کارکنان خواهد شد.
منابع: