لنیارد ایمنی، یک ابزاری ضروری در حوزه ایمنی شغلی است که به عنوان یک وسیله حفاظتی برای افرادی که در ارتفاعات یا در موقعیت‌هایی که خطر سقوط وجود دارد، کار می‌کنند. این وسیله حیاتی از تجهیزات حفاظت فردی (PPE) برای ایجاد ارتباط ایمن بین پوشنده و نقطه لنگر طراحی شده است و با اتصال به هارنس ایمنی از سقوط فرد جلوگیری می کند. در جهت پیشگیری از حوادث و کاهش خطرات مرتبط با محیط های کاری مرتفع، استفاده از تسمه های ایمنی برای کارگران در ساخت و ساز، تعمیر و نگهداری، عملیات نجات و صنایع مختلف دیگر ضروری شده اند.
در واقع لنیارد، تسمه یا طنابی ایمنی است که هارنس را به یک نقطه لنگر ایمن متصل می کند و از سقوط فرد جلوگیری می کند. لنیارد یکی از تجهیزات حفاظت فردی کار در ارتفاع است. بندهای لنیارد برای جلوگیری از رسیدن افراد به موقعیتی است که ممکن است سقوط کند. به عبارت دیگر در لنیارد ها نقش شوک گیر را دارند در شرایطی که پای فرد می لغزد و در حال سقوط است نیروی زیادی به شخص وارد می شود که با وجود عدم سقوط یا هیچ ضربه ای ممکن است دچار دررفتگی و صدماتی از این قبیل شود. لنیارد دارای دو سر با قلاب است یک سر به حلقه D هارنس ایمنی متصل می شود و سر دیگر به نقطه لنگر و در صورت سقوط تمام نیروها را جذب می کند. همچنین هارنس ایمنی نیرو وارد شده را در سرتاسر بدن فرد پخش می کند تا از وارد شدن نیرو فقط به یک بخش بدن فرد و در رفتگی یا کشیدگی جلوگیری می کند.
انواع لنیارد
- لنیارد ضربه گیر
این بند ها به گونه ای طراحی شده اند که در صورت سقوط، نیروی ضربه وارده به بدنه را کاهش دهند. این وسیله معمولاً دارای یک عنصر ضربه گیر مانند یک دستگاه کاهش سرعت داخلی هستند که انرژی را جذب و دفع می کند.
- لنیارد جمع شونده
تسمه های جمع شونده که به عنوان خطوط نجات خود جمع شونده (SRL) نیز شناخته می شوند، به طور خودکار شل بودن یا سستی طناب را جمع کرده و در لاین ذخیره می کنند تا آن را محکم نگه دارد. این وسیله به کارگران آزادی حرکت بیشتری را می دهند و در عین حال فاصله سقوط را در مقایسه با تسمه های سنتی کاهش داده است.
- لنیارد تعیین موقعیت
تسمه های تعیین موقعیت برای حمایت از یک کارگر در موقعیت کاری که دست شخص باید آزاد باشد استفاده می شود. لنیاردها معمولاً دارای طول قابل تنظیم هستند و به گونه ای طراحی شده اند که کارگر را در محل ثابت نگه دارند و در عین حال به آنها اجازه می دهند بدون خطر سقوط کارها را انجام دهند.
- لنیاردهای مهار
تسمه های مهار برای جلوگیری از رسیدن کارگر به موقعیتی که ممکن است سقوط کند استفاده می شود. بر خلاف تسمه های ضربه گیر، برای جذب انرژی ناشی از سقوط طراحی نشده اند، بلکه برای محدود کردن حرکت در مناطق امن طراحی شده اند.
- لنیارد تعیین موقعیت کاری
این تسمه ها برای کمک به کارگران در حفظ موقعیت خاص در حین کار در ارتفاع استفاده می شود. آنها اغلب نقاط اتصال متعددی دارند و می توان آنها را برای ایجاد پشتیبانی و ثبات تنظیم کرد.
- لنیارد جاذب انرژی
تسمه های جاذب انرژی مانند بندهای ضربه گیر، برای کاهش نیروی ضربه بر بدن در هنگام سقوط طراحی شده اند. آنها انرژی را جذب و دفع می کنند و نیروی منتقل شده هنگام سقوط به کارگر را کاهش می دهند.
- طناب های زنجیره ای دایزی (Daisy)
تسمه های زنجیره ای دایزی از یک سری حلقه تشکیل شده است که امکان تنظیم آسان طول را فراهم می کند. این طناب ها همه کاره هستند و معمولا در صخره نوردی و کوهنوردی استفاده می شوند.
- لنیارد تک پا و دو پا
طناب ها می توانند در پیکربندی های تک پایه یا دو پایه باشند. تسمه های تک پایه ساده تر هستند و کارگر را با یک خط به نقطه لنگر متصل می کنند، در حالی که بند های دو پایه دارای دو پایه هستند و آزادی حرکت بیشتری را فراهم می کنند.
- لنیارد ضد آب
این تسمه ها برای استفاده در محیط های آبی مانند عملیات نجات در آب طراحی شده اند. آنها معمولاً از موادی ساخته می شوند که می توانند در برابر آب مقاومت کنند و شناور هستند. هنگام انتخاب بند ایمنی، توجه به نیازهای خاص کار، نوع حفاظت از سقوط مورد نیاز و شرایط محیطی بسیار مهم است. بازرسی منظم و استفاده صحیح از تجهیزات ایمنی برای اطمینان از ایمنی کارگران ضروری است. هنگام استفاده از تسمه های ایمنی، همیشه دستورالعمل های سازنده و مقررات صنعتی را دنبال کنید.
- لنیارد عایق
این وسیله مناسب برای استفاده در شرایطی است که امکان اتصالی برق و آسیب به فرد پوشنده وجود دارد. بنابراین بسیار مهم است که در صورتی که ممکن است فرد در شرایط برق گرفتگی قرار گیرد از تجهیزات عایق استفاده کند.
انواع لنیارد براساس مواد تشکیل دهنده
لنیارد از مواد مختلف ساخته می‌شوند که بسته به نوع استفاده، شرایط کاری و استانداردهای ایمنی ممکن است تغییر کند.
- طناب نایلون: طناب‌های لنیارد کار در ارتفاع اغلب از نایلون بافته شده ساخته می‌شوند. نایلون به دلیل خواص خود از جمله مقاومت در برابر رطوبت، سبکی و قدرت کشش بالا، مناسب برای استفاده در لنیارد‌هاست.
- استیل: برخی از مدل ها از سیم فولادی یا استیل ساخته می‌شوند. استیل به عنوان یک ماده مقاوم و قوی، برای تحمل فشار و کشش در صورت سقوط مناسب است. این نوع لنیاردها معمولاً در شرایط سخت و محیط‌های صنعتی استفاده می‌شوند.
- کامپوزیت: برخی از آن ها از مواد کامپوزیتی تشکیل شده‌اند که جمع‌آوری از چندین لایه مختلف است. این مواد شامل الیاف مقاوم مانند کربن، آرامید و گرافیت است که با مواد پلیمری مثل رزین‌های اپوکسی تقویت می‌شوند. کامپوزیت قوی، سبک و مقاوم در برابر خوردگی هستند.
- الاستیک: برخی از مدل های لنیارد از مواد الاستیکی ساخته می‌شوند که اجزای محافظتی مانند تسمه‌ها و بندهای انعطاف پذیر را شامل می‌شوند. این مواد به دلیل انعطاف‌پذیری و قابلیت کشش بالا در برابر فشار، در لنیارد‌هایی که نیاز به حرکات آزاد دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
مهم است بدانید که مواد ساخت لنیارد کمربند باید تحت استانداردهای ایمنی و قوانین مربوطه قرار گیرند تا ایمنی و بهره‌وری فرد استفاده‌کننده را تضمین کنند.
اجزای تشکیل دهنده لنیارد
لنیارد عموماً از چندین اجزا تشکیل شده‌اند که هر کدام نقش وظایف خاصی را در حفظ ایمنی فرد ایفا می‌کنند. به طور کلی، اجزای اصلی یک لنیارد عبارتند از:
- طناب/سیم: طناب یا سیم اصلی لنیارد است که فرد را از نقطه شروع به نقطه پایان (نقطه لنگر) متصل می‌کند. این طناب/سیم باید به مواد مقاومی مانند نایلون، استیل، الاستیک و غیره ساخته شود.
- نقاط لنگر: نقاط لنگر نقاطی هستند که لنیارد به آنها متصل می‌شود. این می‌تواند شامل اجسامی مانند تیرات ساختمان، چوب‌ها، قوس‌ها و دیگر سازه‌ها باشد که توانایی تحمل وزن و فشار فرد را داشته باشند.
- کلاسپ/کارابین: کلاسپ یا کارابین اتصالی است که لنیارد به آن متصل می‌شود. این قطعه باید قوی، مقاوم و قابل اطمینان باشد و تضمین کند که لنیارد به نقطه لنگر محکم و ایمن متصل شده است.
- حباب انرژی جذب‌کننده: برخی از لنیاردها دارای سیستم‌های جاذب انرژی هستند که در صورت سقوط فشار را کاهش می‌دهند. این سیستم‌ها معمولاً شامل حباب‌های پیچیده، وسایل کمکی (مانند تسمه‌ها) و کلاسپ‌های قوی می‌شوند.
- تسمه‌ها/بندها: در برخی از لنیاردها از تسمه‌ها یا بندها برای ایجاد اتصال بین فرد و لنیارد استفاده می‌شود. این تسمه‌ها ممکن است از مواد الاستیکی یا نایلون ساخته شده باشند و به دور قسمت‌های بدن فرد (مثلاً کمر) بسته می‌شوند.
- بدنه/جلد: بدنه یا جلد آن معمولاً از مواد مقاوم، قابل اطمینان و مقاوم در برابر عوامل خارجی ساخته می‌شود. این بدنه می‌تواند شامل لایه‌های محافظ، روکش‌ها و پوشش‌های مقاوم در برابر خوردگی و سایر ضربات فیزیکی باشد.
این اجزا به صورت جداگانه یا در ترکیب با یکدیگر در ساختار لنیارد قرار می‌گیرند. بسته به نوع و کاربرد آن، اجزای دیگری نیز ممکن است وارد ساختار شوند که شامل ایمنی‌های فشار از طریق پد‌ها یا کاشی‌ها، بسته‌بندی‌های محافظ، سیستم‌های هشداردهنده و غیره باشند.
مهم است که اجزای لنیارد کار در ارتفاع به طور منظم بررسی و بازبینی شوند تا مطمئن شوید که هر قسمت در شرایط عالی و مناسب برای استفاده قرار دارد و هیچ علائم خرابی و ساییدگی وجود ندارد. همچنین، رعایت دستورالعمل‌ها و استانداردهای مربوطه برای استفاده، نگهداری و بازبینی لنیارد بسیار مهم است.
تفاوت لنیارد و هارنس
لنیارد یک طناب با دو سر یا گاهی اوقات سه سر دارای قلاب است. یک سر لنیارد به هارنس ایمنی متصل شده و سر دیگر به یک نقطه لنگر مانند نرده ها یا ستون که قابل اتکا باشند و بتوانند وزن فرد را تحمل کنند، بسته می شود. همچنین لنیارد دارای سه سر از یک سر طناب به هارنس ایمنی وصل شده و دو سر دیگر طناب برای اشخاصی که از یک ستون یا نردبان بالا می رود مورد استفاده قرار می گیرد. لنیارد به پله ها یا میله ها متصل می شود تا شخص بتواند با دستانی آزاد کار خود را انجام دهد و در صورت سقوط لنیارد متصل به پله های نردبان شخص را نگه می دارند تا از سقوط شخص جلوگیری شود. اما هارنس ایمنی متشکل از بندهای مختلف که روی کتف، دور کمر و پاهای فرد را می پوشاند. هارنس در صورت سقوط فرد پوشنده نیروی وارد شده حین سقوط را در تمام بدن فرد پخش می کند زیرا در حین سقوط حتی در صورت عدم برخورد با زمین هم احتمال خطر وجود دارد. هارنس ایمنی و لنیارد مکمل یکدیگر هستند و برای کار در ارتفاع هر دو این تجهیزات مورد نیاز است.
استانداردهای لنیارد
استانداردهای لنیارد ایمنی تعیین کننده الزامات و مشخصات فنی برای استفاده از تجهیزات حیاتی در محیط‌های کاری مختلف هستند. استفاده صحیح از این وسیله از اهمیت بسیاری برخوردار است، به ویژه در شرایطی که افراد در ارتفاع کار می‌کنند. در ادامه، به برخی از مهمترین استانداردها و نکات مرتبط با لنیاردهای ایمنی اشاره می‌شود:
- EN 354: Personal Fall Protection Equipment – Lanyards
این استاندارد اروپایی به مشخصات و الزامات لنیاردها اختصاص دارد. از جمله مواردی که توسط این استاندارد مورد تعیین قرار می‌گیرد، می‌توان به مشخصات مواد ساخت لنیارد، مقاومت در برابر خطرات مختلف و استفاده از نشانگرهای ایمنی است.
- ANSI/ASSE Z359.13-2013: Safety Requirements for Lanyards and Positioning Lanyards
این استاندارد آمریکایی توسط انجمن ایمنی و بهداشت حرفه‌ای آمریکا (American Society of Safety Engineers) تهیه شده است و به مواردی از جمله تست و ارزیابی لنیاردها، مشخصات ساخت، و استفاده صحیح از این تجهیزات پرداخته است.
- OSHA 1910.66: Occupational Safety and Health Standards – Personal Fall Protection Systems
این استاندارد ارائه شده توسط سازمان ایمنی و بهداشت حرفه‌ای ایالات متحده (OSHA) هست که مرتبط با سیستم‌های ایمنی در محیط کار می باشد.
- CSA Z259.11-17: Energy Absorbers and Lanyards
این استاندارد توسط استانداردهای کانادا (CSA) تهیه شده و به تولید، تست، و استفاده از لنیاردها و جاذب‌های انرژی مرتبط با ایمنی فردی پرداخته است.
- ISO 10333-1: Ropes and Cordage for Use in the Petroleum and Natural Gas Industries – Part 1: Selection, Use, and Maintenance
این استاندارد بین‌المللی توسط سازمان بین‌المللی استانداردها (ISO) تهیه شده و به مواردی از جمله انتخاب، استفاده، و نگهداری لنیاردها و طناب‌ها در صنایع نفت و گاز اختصاص دارد. استفاده از لنیاردهای ایمنی با توجه به استانداردهای مربوطه اساسی است تا اطمینان حاصل شود که این تجهیزات به عنوان قسمتی اساسی از سیستم ایمنی در محیط کار به درستی عمل کند.
ویژگی های یک لنیارد مناسب و ایمن
یک لنیارد کار در ارتفاع مناسب و ایمن باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:
- قویترین جزء در سیستم: این محصول باید از مواد با کیفیت بالا ساخته شده باشد و تحمل فشار، کشش و ضربه را داشته باشد. مواد معمولاً شامل نایلون، پلی استر، استیل و یا الاستومرهای مقاوم می‌شود.
- صحیح و قابل اطمینان بودن اتصالات: کلاسپ‌ها و کارابین‌ها باید قوی و مقاوم باشند و تضمین کنند که لنیارد به نقاط لنگر محکم و ایمن متصل شود. همچنین، سیستم قفل‌ها و قرابت‌های مورد استفاده باید قابل اعتماد و مطابق با استانداردهای مربوطه باشد.
- قابلیت جذب انرژی: در صورت سقوط، این تجهیزات کار در ارتفاع، باید مجهز به سیستم‌های جاذب انرژی باشد تا فشار و انرژی سقوط را کاهش دهد. این سیستم‌ها معمولاً شامل حباب‌های پیچیده، وسایل کمکی (مانند تسمه‌ها) و کلاسپ‌های قوی می‌باشند.
- طول مناسب: لنیارد کار در ارتفاع باید طولی مناسب داشته باشد تا فرد را در صورت سقوط از ارتفاع به طور ایمن متصل کند. طول لنیارد باید با فاصله بین نقاط لنگر و نقطه سقوط کاملاً سازگار باشد.
- عمر طولانی و خدمات پس از فروش: لنیارد باید طولانی مدت قابل استفاده باشد و با رعایت نگهداری و بازبینی منظم، عمر مفید طولانی‌تری داشته باشد. همچنین، شرکت تولید کننده باید خدمات پس از فروش کیفی و قابل اعتمادی را ارائه کند، از جمله تعمیرات، بازسازی و جایگزینی قطعات.
- مطابقت با استانداردها: لنیارد باید با استانداردها و دستورالعمل‌های مربوط به ایمنی لنیارد، مانند ANSI/ASSE Z359، EN 363 و غیره، سازگاری داشته باشد. رعایت استانداردها و دستورالعمل‌ها برای ایمنی و استفاده صحیح لنیارد بسیار حائز اهمیت است.
- راحتی استفاده: طراحی لنیارد باید به گونه ای باشد که استفاده آسان و راحتی را برای کاربر فراهم کند. این شامل مناسب بودن اندازه، وزن مناسب، کلاسپ‌ها و قرابت‌های آسان قابل تنظیم و سیستم‌های قفل کاربرپسند است.
- حفظ ایمنی در هر شرایط: این تجهیزات کار در ارتفاع، باید توانایی حفظ ایمنی فرد را در هر شرایط آب و هوایی و محیطی داشته باشد. ضدآب بودن، مقاومت در برابر حرارت، شعله و مواد شیمیایی، مقاومت در برابر خوردگی و uv و سایر عوامل محیطی از ویژگی‌های مهم است.
- انعطاف‌پذیری: لنیارد باید انعطاف‌پذیری کافی داشته باشد تا به راحتی با حرکات فرد همراه شود و مانع ایجاد محدودیت در حرکت‌ها نشود. این ویژگی برای استفاده در فعالیت‌های ارتفاعی و صعب‌العبور بسیار مهم است.
- آموزش و آگاهی: لنیارد باید همراه با آموزش و دستورالعمل‌های استفاده و نگهداری مناسب ارائه شود. کاربر باید از نحوه استفاده صحیح، بازبینی و نگهداری لنیارد آگاهی داشته باشد تا از ایمنی خود اطمینان حاصل کند.
در نهایت، ایمنی در استفاده از لنیارد بستگی به صحیح بودن طراحی، ساختار و استفاده مناسب از آن دارد. بهتر است قبل از استفاده از لنیارد، دستورالعمل‌ها و راهنمایی‌های مربوط به آن را به دقت مطالعه کرده و در صورت نیاز از فرد مجرب یا متخصص در این زمینه کمک بگیرید.
کاربرد لنیارد
- ساخت و ساز: در صنعت ساخت و ساز، لنیارد برای دسترسی به بخش‌های بالا و سطوح مختلف ساختمان‌ها استفاده می‌شوند. این شامل ساختمان‌ها، پل‌ها، برج‌ها و سازه‌های بزرگ دیگر می‌شود. لنیارد کار در ارتفاع به کارگران اجازه می‌دهند به طور ایمن در ارتفاعات کار کنند، اجسام را جابجا کنند و عملیات ساخت و تعمیر را انجام دهند.
- نگهداری و تعمیرات: لنیارد در فعالیت‌های نگهداری و تعمیرات بسیار مفید هستند. در صنعت برق، گاز، نفت و سایر صنایع، لنیارد به کارگران اجازه می‌دهند تا به تأسیسات بالا و تجهیزات پیچیده دسترسی داشته باشند و عملیات تعمیراتی را انجام دهند.
- نصب و نگهداری تجهیزات: لنیارد جهت نصب و نگهداری تجهیزات طولانی و سنگین نیز استفاده می‌شوند. این شامل نصب لوله‌ها، سیستم‌های تهویه مطبوع، سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی، تجهیزات الکتریکی و سایر وسایل است. لنیارد به کارگران امکان می‌دهند تا در ارتفاع کار کنند و تجهیزات را به طور صحیح نصب و تنظیم کنند.
- بازرسی و آزمایش: این تجهیزات کار در ارتفاع در برخی فعالیت‌های بازرسی و آزمایش نیز استفاده می‌شوند. این شامل بازرسی سازه‌ها، سیستم‌های برقی، گازی و صنعتی، پل‌ها و سایر سازه‌های عمومی است. لنیارد به بازرسان اجازه می‌دهند تا به قسمت‌های سخت‌تر دسترسی داشته باشند و عملیات بازرسی و آزمایش را انجام دهند.
- خطوط انتقال برق: در صنعت برق، لنیارد برای نگهداری و تعمیر خطوط انتقال برق استفاده می‌شوند. این شامل تعمیرات خطوط برق هوایی، خطوط زمینی و سایر تجهیزات و اتصالات مربوط به سیستم‌های برق است. لنیارد به نیروهای فنی اجازه می‌دهند تا در ارتفاعات بالا کار کنند و خطوط انتقال برق را به صورت ایمن و پایدار نگهداری کنند.
- امداد و نجات: لنیارد در عملیات امداد و نجات نیز بسیار مؤثر هستند. در صورت بروز حوادث یا فوران آتش، این محصول به افراد نجات‌گر این امکان را می‌دهند تا به طور ایمن و سریع به محل حادثه دسترسی داشته باشند و افراد را نجات دهند.
به طور کلی، لنیارد در هر صنعتی که نیاز به کار در ارتفاع دارد، بسیار مفید هستند. آنها به کارگران امکان می‌دهند تا به ارتفاعات بالا دسترسی داشته باشند، ایمنی خود را حفظ کنند و عملیات مختلف را با کارایی و دقت انجام دهند.
نحوه بازرسی لنیارد قبل از استفاده
قبل از استفاده از لنیارد کمربند ایمنی، مهم است که آن را مورد بررسی و بازرسی قرار دهید تا مطمئن شوید که به درستی عمل می‌کند و مناسب برای استفاده است. در زیر چند مورد راهنمایی برای بازرسی لنیارد قبل از استفاده آورده شده است:
- بررسی بدنه: ابتدا لنیارد کمربند را بصورت کامل بررسی کنید و از خرابی یا ضرر جدی اطمینان حاصل کنید. بررسی کنید که بند ها، جکت ها (پوشش) و قطعات دیگر سالم و در حالت کاری نرمال هستند.
- بررسی قفل: قفل آن را بررسی کنید و مطمئن شوید که به درستی قفل شده است. اطمینان حاصل کنید که سیستم قفل کمربند به درستی کار می‌کند و قفل در محل خود قرار دارد.
- بررسی تنظیمات: بررسی کنید که تنظیمات صحیح هستند. به عنوان مثال، طول بند باید مناسب باشد و باید قابل تنظیم باشد تا به اندازه ای که لازم است، بند را در حالت مناسب ببرید.
- بررسی تاریخ انقضا: اگر محصول دارای تاریخ انقضا است، اطمینان حاصل کنید که هنوز در دوره اعتبار قرار دارد. استفاده از کمربند ایمنی منقضی شده می‌تواند خطرناک باشد و تضمین عملکرد مناسب را نداشته باشد.
اگر هر یک از موارد فوق در لنیارد کمربند شما نادرست یا خراب باشد، توصیه می‌شود که قبل از استفاده آن را تعمیر یا جایگزین کنید. به یاد داشته باشید که استفاده از کمربند ایمنی صحیح و سالم بسیار مهم است تا در صورت وقوع حادثه محافظت شما را بهینه کرده باشد.
سخن پایانی:
لنیارد یکی از تجهیزات ایمنی فردی است که معمولا به تنهایی استفاده نمی شود بلکه در کنار تجهیزات ایمنی دیگری مانند هارنس یا انواع لباس ایمنی مورد استفاده قرار می گیرد. لنیارد ها انواع مختلفی دارند و با توجه به نوع خود کاربردهای آن ها نیز متفاوت است. بعضی از انواع این محصول تنها یک حلقه دارند و بعضی دیگر دو شاخه هستند که هر چه نقاط اتصال این وسیله ایمنی بیشتر باشد ایمنی آن نیز بالاتر می رود.
منبع:
https://arcosafety.ir/product-category/work-at-height-safety-equipment/%D9%84%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AF-%DB%8C%D8%A7-%D8%B7%D9%86%D8%A7%D8%A8-%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7/